Το ελληνορθόδοξο σχολείο δεν μπορεί να διδάξει την κριτική σκέψη… εκτός αν αλλάξει

Κατά πόσο μπορεί να διδαχθεί κάτι τόσο υποκειμενικό όσο η κριτική σκέψη είναι ένα ζήτημα που έχει συζητηθεί κατά κόρον. Μελέτη του Τμήματος Φυσικής και του Graduate School of Education του Πανεπιστημίου του Stanford και του University of British Columbia, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό έντυπο Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) τον Σεπτέμβριο του 2015, δείχνει ότι είναι πραγματικά δυνατό, αφού οι μαθητές μπορούν να εκπαιδευτούν να σκέφτονται πιο κριτικά, όπως απέδειξαν πειράματα που έγιναν. Το ερώτημα που εγείρεται είναι ποιος θα διδάξει στα παιδιά αυτό τον τρόπο σκέψης; Στο παρών άρθρο θα σας απαντήσουμε στο ποιος δεν μπορεί να τα διδάξει.

Στην πρώτη παράγραφο του προλόγου του βιβλίου των θρησκευτικών της Α' Δημοτικού (2013), τον οποίο υπογράφει ο Διευθυντής Δημοτικής Εκπαίδευσης, αναφέρονται τα εξής: «Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση στοχεύει στη δημιουργία ενός σύγχρονου, ανθρώπινου και δημοκρατικού σχολείου. Παράλληλα με την ανάπτυξη κριτικής σκέψης και δημιουργικότητας, επιδιώκεται οι μαθητές/τριες να αποκτήσουν βασικές κομβικές ικανότητες και δεξιότητες, όπως είναι η ενσυναίσθηση, οι δεξιότητες διαπροσωπικής επικοινωνίας και η ικανότητα μετατροπής της θεωρίας σε πράξη».

Στην επόμενη παράγραφο γράφει: «Είναι με ιδιαίτερη χαρά και ικανοποίηση που διαπιστώνω πώς μέσα από τις σελίδες του νέου βιβλίου των θρησκευτικών της Α’ Δημοτικού όλα τα πιο πάνω… μεταφέρονται στα παιδιά με τον καλύτερο δυνατό τρόπο».

Τι διαβάζει κανείς στις σελίδες των βιβλίων των θρησκευτικών όλων των τάξεων δημοτικής εκπαίδευσης;

Διαβάζει συνεχείς ισχυρισμούς περί της ύπαρξης θεού, που δημιούργησε το Σύμπαν, τον άνθρωπο και όλη τη ζωή, διαβάζει περί της αποκάλυψης αυτού του θεού και της μοναδικής αλήθειας του, διαβάζει περί της διενέργειας θαυμάτων από τον θεό και τους αγίους της ορθόδοξης εκκλησίας του, διαβάζει επίσης περί παρθενογένεσης, περί ανάστασης νεκρών και δεκάδων άλλων ανυπόστατων και αναπόδεικτων ισχυρισμών και αυθαίρετων συμπερασμάτων, που αντί να αποτελούν τα αντικείμενα αμφισβήτησης, για την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης, αποτελούν τα «δεδομένα» των μαθητών.

Συμπερασματικά, το δημόσιο ελληνορθόδοξο σχολείο στην Κύπρο δεν μπορεί να διδάξει την πραγματική κριτική σκέψη στους μαθητές/τριες του, αλλά μπορεί κάλλιστα να την υποσκάψει.

...Εκτός αν αλλάξει

Μόνο αν το μάθημα των θρησκευτικών μετατραπεί από ομολογιακό σε θρησκειολογικό, αποκτώντας μια συγκριτική προσέγγιση κοινωνιολογικής και κυρίως ιστορικής διάστασης, θα συμβάλει στην καλλιέργεια της κριτικής σκέψης. Σύμφωνα με έρευνα του Κρατικού Πανεπιστημίου της Βόρειας Καρολίνας (North Carolina State University), που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Science & Education, τον Μάρτιο του 2016, η διδασκαλία της κριτικής σκέψης στις ανθρωπιστικές σπουδές, πιο συγκεκριμένα στην ιστορία, μειώνει την πίστη των μαθητών  στην ψευδό-επιστήμη, η οποία δεν υποστηρίζεται από δεδομένα. Όπως προαναφέρθηκε ο τρόπος διδασκαλίας και κυρίως το περιεχόμενο των θρησκευτικών στα ελληνορθόδοξα σχολεία σήμερα, τα καταστούν ψευδό-επιστήμη.

Καταληκτικά, σύμφωνα με τον Άγγλο φιλόσοφο Μπέρτραντ Ράσελ, «η γνώση υπάρχει και με αυτήν μπορεί να επιτευχθεί η καθολική ευτυχία. Όμως το βασικό εμπόδιο για τη χρησιμοποίησή της για τον σκοπό αυτό είναι η διδασκαλία της θρησκείας, η οποία αποτρέπει τα παιδιά μας από το να έχουν μια ορθολογιστική εκπαίδευση».